pracuj, mieszkaj, żyj zdrowo

Obecność grzybów pleśniowych wewnątrz pomieszczeń na materiałach budowlanych to ważny czynnik ryzyka.

Niekorzystne efekty zdrowotne u ludzi i zwierząt powiązane są z intensywnym narażeniem na kontakt z grzybami, które wnikają do układu oddechowego człowieka.

Dla zdrowych osób zarodniki grzybów w normalnych warunkach nie stanowią zagrożenia. Drogi oddechowe posiadają mechanizmy samooczyszczające.

W przypadku przeciążenia dróg oddechowych mogą jednak zawodzić – wtedy w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych zarodniki tworzą czopy śluzowe i kiełkują.

Dochodzi do reakcji zapalnych i uszkodzenia tkanek (np. oskrzelowopłucna aspergiloza, występująca u ludzi z astmą). Zarodniki wywołują też infekcje, atakując płuca osób z silnym osłabieniem układu immunologicznego.

Objawy ataku grzybów to: nudności, bóle głowy, podobne do alergii objawy ze strony układu oddechowego, zmęczenie, bóle głowy, podrażnienia skóry i błon śluzowych, zapalenie spojówek i blokada nosa.

Wiele grzybów ma jednak właściwości kancerogenne i neurotoksyczne.

Eliminacja grzybów pleśniowych z pomieszczeń powinna zredukować objawy czy wręcz wpłynąć na ich całkowite ustąpienie.

Niebezpieczeństwo występowania grzybów w budynkach związane jest z faktem wytwarzania przez nie ogromnych ilości zarodników, których znaczenie jako czynnika zagrażającego zdrowiu osób przebywających w pomieszczeniach przez nie zaatakowanych wzrosło ostatnio do niebezpiecznych granic.

Grzyby te atakują między innymi płuca, układ nerwowy, gałkę oczną, mięsień serca i wywołują inne schorzenia, ogólnie objęte nazwą aspergilozy.

Jak stwierdzono choroby wywołane trującym działaniem mykotoksyn, czyli metabolitów pleśni (grzyby zwane rakotwórczymi) mają ścisły związek z powstawaniem chorób nowotworowych takich jak: rak wątroby, rak płuc, rak przełyku, żołądka, guzy mózgu i białaczki.

Grzyby rozkładu pleśniowego

Warunkiem rozwoju tych grzybów i rozkładu przez nie drewna jest stała lub okresowa jego wilgotność w granicach 40-220%.

Infekcja tego typu grzybami zachodzi wszędzie tam, gdzie występuje duża wilgotność podłoża i na nim ślady lub resztki substancji organicznej. Wytwarzają one po czasie krótkim od infekcji okresie czasu ogromne ilości zarodników niewidocznych gołym okiem, które są unoszone przez prądy powietrzne. Niepokojąca jest obecność grzybów pleśni. Zabarwienie powierzchni ścian spowodowane jest zazwyczaj przez liczne zarodniki konidialne, tworzące się na trzonkach konidialnych. Źródłem pożywienia dla tych grzybów są wszelkiego rodzaju materiały organiczne. Rozwój pleśni ograniczony jest na ścianach ściśle do miejsc zawilgoconych. Przy długotrwałym rozwoju mogą przyczyniać się również do stopniowej korozji muru.

Grzyby pleśnie pod względem systematycznym zaliczane są do klasy workowców i grzybów niedoskonałych. Są to najczęściej grzyby z rodzaju Penicilinum, Aspergillus, Trichderma, Torula, Chaetomium i inne.

Niebezpieczeństwo występowania grzybów pleśni związane jest z faktem wytwarzania przez nie ogromnych ilości zarodników, których znaczenie jako czynnika zagrażającego zdrowiu osób przebywających w pomieszczeniach przez nie zaatakowanych wzrosło ostatnio do niebezpiecznych granic. Grzyby te atakują między innymi płuca, układ nerwowy, gałkę oczną, mięsień serca i wywołują inne schorzenia, ogólnie objęte nazwą aspergilozy. Jak stwierdzono choroby wywołane trującym działaniem mykotoksyn, czyli metabolitów pleśni (grzyby zwane rakotwórczymi) mają ścisły związek z powstawaniem chorób nowotworowych takich jak: rak wątroby, rak płuc, rak przełyku, żołądka, guzy mózgu i białaczki.

Grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans).

Jest to typowy, najbardziej pospolity grzyb domowy. Występuje prawie wyłącznie w budynkach, rzadko w składach drewna, częściej w kopalniach. Atakuje drewno rodzajów iglastych i liściastych.

W budynkach występuje w stropach drewnianych, w elementach podłogowych, na futrynach, boazeriach i więźbie dachowej. Wywołuje szybki i intensywny rozkład drewna o typie zgnilizny brunatnej. Na powierzchni powstają spękania , zarówno w kierunku poprzecznym jak i podłużnym. Spękania szybko pogłębiają się i dzielą zniszczone drewno na pryzmatyczne klocki. Porażone drewno staje się lekkie i kruche. Grzyb ten ma małe wymagania co do wilgotności drewna, gdyż może ją sobie wytwarzać w dużych ilościach. Rozwój grzybni może odbywać się w ciemności. Zaliczany jest do pierwszej grupy grzybów budowlanych – najbardziej szkodliwych, powodujących silny i szybki rozkład drewna. Ubytek suchej masy drewna po 6 miesiącach wynosi 50%, a wytrzymałość na ściskanie zmniejsza się w tym czasie do 3% wytrzymałości drewna zdrowego. Oprócz szkód technicznych, grzyby domowe wywierają również niekorzystny wpływ na zdrowotność pomieszczeń, a tym samym na zdrowie ich mieszkańców. Rozwojowi grzybów towarzyszy duża wilgotność, która może być przyczyną schorzeń stawów itp. Przy rozkładzie drewna, oprócz wody wydzielana jest duża ilość dwutlenku węgla, kwasy organiczne i substancje cuchnące. Przykre zapachy mogą powodować stany złego samopoczucia, a u osób szczególnie wrażliwych bóle głowy, nudności, zawroty głowy, senność, a także mogą spowodować zmianę rytmu oddechowego. Taki stan rzeczy, może spowodować niedotlenienie krwi, zmniejszenie apetytu, podrażnienie nerwowe, anemię, a nawet zaburzenia żołądkowe. Rozsiewające się z owocnika zarodniki mogą spowodować astmę oskrzelową i inne schorzenia płuc.

Grzyb domowy biały (Poria vaporaria)

Powoduje powstanie silnego i szybkiego rozkładu drewna. Zniszczone drewno podobne jest do porażonego przez grzyb domowy właściwy; jest tylko nieco ciemniejsze, a spękania są mniej głębokie. Drewno zniszczone traci po 6 miesiącach ok. 40 % suchej masy. Wytrzymałość na ściskanie zmniejsza się w tym czasie o 60% w stosunku do drewna zdrowego.

Grzybnia śnieżnobiała , watowata, występuje w formie puszystych nalotów lub wzorzystych płatów i skupień podobnych do kwiatów mrozu na szybach. Stara grzybnia zachowuje barwę białą lub przechodzi w jasnokremową. Strzępki są nieco grubsze nią u innych grzybów.

Sznury białe, puszyste, giętkie o przekroju okrągłym. Po wyschnięciu zachowują giętkość i białe zabarwienie. Mają dość liczne odgałęzienia; grubość sznurów jest nieco mniejsza niż u grzyba domowego właściwego.

Owocniki występują w formie owalnych lub okrągłych, płaskich powłoczek przytwierdzonych do drewna. Górna powierzchnia pokryta jest drobniutkimi rurkami o przekroju okrągłym lub wielokątnym; wewnątrz rurek na podstawkach rozwijają się zarodniki. Barwa owocnika biała lub kremowa. Rozwój następuje w pomieszczeniach wilgotnych, temperatura optymalna dla rozwoju wynosi 23-25 st. C.

Grzyb piwniczny (Coniophora puteana)

Wywołuje brunatną zgniliznę drewna. Po 6 miesiącach działania grzyba drewna traci na wadze ok. 45% suchej masy.

Na drewnie grzybnia rozwija się słabo, jest puszysta w formie nalotów i skupień. Barwa początkowa kremowożółta lub biała, później brunatna. Stara grzybnia jest prawie czarna. Pojawiają się na niej delikatne sznury w formie drobniutkiej siateczki.

Sznury cienkie i nitkowate, rozwijają się tworząc delikatną siateczkę. Barwa początkowo żółta, potem przechodzi w brązową lub czarną. Owocniki w postaci mięsistej, skórzastej powłoczki płaskoprzyrośniętej i trudno oddzielającej się od podłoża. Owocnik początkowo jest biały później oliwkowobrunatny z białymi krawędziami, przechodzącymi w cienką, pajęczynowatą grzybnię. Kształt owocnika okrągławy lub wydłużony o mięsistej, skórzastej powierzchni. Do rozwoju potrzebuje dużej wilgotności podłoża – optymalna 50-60%. Temperatura optymalna 23 st. C.